BAB 2 KEBANGKITAN NASIONALISME (Part 1)

Maksud

• Perasaan cinta yang mendalam terhadap bangsa dan negara
• Semangat kebangsaan untuk menentang penjajahan serta membela bangsa dan negara
• Gerakan untuk mencapai kebebasan politik, ekonomi dan sosial daripada kuasa asing

Hans Kohn

• Gerakan yang meletakkan kesetiaan seseorang hanya kepada negara atau bangsanya

Profesor William R. Roff

• Nasionalisme Melayu lebih kepada kesedaran dan ketegasan diri
• Disebabkan oleh ancaman terhadap hak kepentingan orang Melayu dan faktor ekonomi
• Kebimbangan terhadap sekularisme dan imperialisme Barat

Dato’ Onn Jaafar

• Kita hendak menzahirkan bangsa yang lebih tegap dan kuat
• Boleh berdiri di atas tapak kaki kita sendiri
• Mengambil tempat kita yang sebenar

Dr. Burhanuddin al-Helmi

• Perjuangan menentang penjajahan hendaklah ada persatuan yang kuat, iaitu National Fronts
• Usaha untuk mencapai kemerdekaan hendak berpegang pada tatatertib dan adab sopan bangsa Melayu dan Islam

Dr. R. Suntharalingam

• Hak setiap bangsa di dunia ini untuk menubuhkan negara sendiri
• Memindahkan kedaulatan kepada rakyat
• Kesetiaan ulung individu kepada negara bangsa

Profesor Datuk Zainal Abidin Abdul Wahid

• Wujud sejak zaman Kesultanan Melaka
• Kesetiaan kepada raja
• Berpegang pada “Tanah Melayuan”

Profesor Emeritus Tan Sri Dr. Khoo Kay Kim

• Perjuangan orang Melayu bagi mendapatkan kembali kedudukan unggul dan negara sendiri sebelum merdeka

Revolusi Keagungan (1688) – England

• Keinginan menegakkan kedaulatan parlimen dan hak asasi rakyat
• Tercetus kerana Raja James II membelakangkan parlimen
• Ahli parlimen bangkit menentang dengan sokongan Mary II dan suaminya, Raja William of Orange dari Belanda
• Raja James II melarikan diri ke Perancis
• Berlaku secara aman tanpa pertumpahan darah
• Konsep kedaulatan parlimen dan sistem raja berperlembagaan dimantapkan semasa pemerintahan Mary II dan William of Orange
• Bill of Rights digubal

Revolusi Amerika (1766)

• Menentang penjajahan British
• Disebabkan British tidak melindungi hak penduduk Amerika
• Terdapat 13 buah tanah jajahan British di Amerika
• Penduduk Amerika menentang Akta Pelayaran, Akta Gula, Akta Setem dan Akta Teh yang mengenakan cukai di tanah jajahan tersebut
• Menggunakan slogan “tiada cukai tanpa perwakilan” kerana tiada wakil Amerika dalam parlimen
• Kongres yang diketuai George Washington mengisytiharkan perang terhadap British demi kemerdekaan
• Kongres meluluskan Perisytiharan Kemerdekaan Amerika yang ditulis oleh Thomas Jefferson
• Perisytiharan tersebut menegaskan sekiranya kerajaan tidak dapat menjamin hak kehidupan, kebebasan dan kebahagiaan, penduduk berhak untuk membentuk kerajaan baharu
• Amerika Syarikat yang mengamalkan demokrasi ditubuhkan

Revolusi Perancis (1789)

• Tercetus daripada idea nasionalisme oleh golongan pemikir Perancis
• Memperjuangkan kebebasan, persamaan dan persaudaraan
• Jean Jacques Rousseau
  • Menulis The Social Contract
    • – Keunggulan suara rakyat menjamin kesejahteraan rakyat
    • – Suara rakyat digelar sebagai “hasrat umum”
    • – Kedaulatan suara rakyat lebih tinggi darapada institusi raja dan birokrasi
• Golongan revolusi
  • Menentang pemerintahan autokratik Raja Louis XVI dan golongan bangsawan
  • Menggempur penjara Bastile untuk membebaskan tahanan politik
  • Menggulingkan Raja Louis XVI
• Republik Perancis muncul dan pemerintahan beraja berakhir

Nasionalisme di India

• Reaksi penduduk terhadap dasar imperialisme British
• Titik tolak: Dahagi India 1857
• Awal:
  • Bercorak gerakan yang mengutamakan isu sosioagama
  • Pertubuhan penting: Brahmo Samaj dan Arya Samaj
    • Menggiatkan rasa kecintaan kepada budaya tempatan
• Penghujung abad ke-19:
  • Kemunculan golongan intelektual
  • Lebih tersusun
  • Pertubuhan politik: Kongres Kebangsaan India (INC) dan Liga Muslim
• Awal abad ke-20:
  • Gerakan bersifat keras
  • Diketuai nasionalis radikal seperti Bal Gangadhar Tilak dan Bipin Chandra Pal
  • Secara militan
• Selepas Perang Dunia Pertama:
  • INC memperlihatkan dasar tidak bekerjasama dengan British
  • Diterajui Mahatma Gandhi yang memupuk pegangan satyagraha
• Selepas Perang Dunia Kedua:
  • INC dan Liga Muslim merancang pembahagian India kepada negara India dan Pakistan
  • Pakistan diumumkan merdeka dengan Muhammad Ali Jinnah sebagai Gabenor Jeneral
  • India diumumkan merdeka dengan Jawaharlal Nehru sebagai Perdana Menteri

Nasionalisme di China

• Bertujuan mengukuhkan peradaban China daripada penguasaan oleh kuasa asing
• Bercorak anti-Barat
• Bermula dengan penentangan terhadap kelemahan pemerintahan Dinasti Manchu
  • Kerajaan Manchuria dianggap sebagai orang luar dan kehilangan mandat
  • Gagal menghalang kemasukan pengaruh dan campur tangan Barat
• Dr. Sun Yat Sen mengemukakan Tiga Prinsip Rakyat (San Min Chu-i)
  • Asas gerakan Revolusi China pada 1911 yang berjaya menumbangkan Dinasti Manchu dan kemunculan pemerintahan republik di China

Nasionalisme Empayar Uthmaniyah dan Mesir

i) Gerakan Islah

• Gerakan pemulihan Islam
• Dipelopori oleh Sayyid Jamal al-Din al-Afghani dan Sheikh Muhammad Abduh
• Disebabkan oleh imperialisme Barat mengubah budaya dan tradisi kepercayaan masyarakat tempatan
• Tujuan:
  • Memupuk ajaran Islam sebenar yang berpandukan al-Quran dan Hadis
  • Memperbaik kehidupan masyarakat supaya bebas daripada penjajahan

ii) Gerakan Pan-Islamisme

• Kumpulan al-Urwah al-Wuthqa (Ikatan yang Kuat):
  • Ditubuhkan oleh Sayyid Jamal al-Din al-Afghani
  • Untuk memperkuat rasa persaudaraan dan membawa umat Islam kepada kemajuan
  • Menerbitkan akhbar al-Urwah al-Wuthqa untuk menyebarkan idea Pan-Islamisme
• Empayar Uthmaniyah:
  • Khalifah Abdul Hamid II menggerakkan idea Pan-Islamisme
  • Mendapat sokongan umat Islam di seluruh dunia
    • Contoh: Kebangkitan Tok Janggut menentang British di Kelantan

Nasionalisme di Jepun

• Disebabkan oleh kesedaran untuk mencapai kemajuan bagi mengelakkan ancaman imperialisme Barat
• Maharaja Mikado Meiji melancarkan pemulihan Jepun
  • Menekankan pemodenan mengikut model Barat supaya dihormati kuasa Barat
• Semangat bushido menjadi asas nasionalisme Jepun
• Pemulihan Meiji menjadikan Jepun negara perindustrian dan kuasa tentera yang kuat
• Nasionalisme melampau oleh golongan tentera menjadikan Jepun sebagai kuasa inperialisme di Asia

Nasionalisme di Filipina

• Peringkat awal:
  • Gerakan Propaganda yang dipimpin oleh Jose Rizal
  • Menuntut Filipina dijadikan sebahagian daripada Sepanyol
  • Jose Rizal menubuhkan Liga Filipina untuk mendesak kerajaan Sepanyol
• Selepas kegagalan Gerakan Propaganda:
  • Lebih radikal
  • Andres Bonifacio menubuhkan Katipunan untuk memperoleh kemerdekaan Filipina
  • Katipunan menerbitkan akhbar Kalayan untuk menyebarkan idea revolusi kepada rakyat Filipina
  • Bonifacio melancarkan Revolusi Filipina bersama Emilio Aguinaldo
• Selepas kegagalan Revolusi Filipina:
  • Anguinaldo berjaya mengusir Sepanyol dari Filipina dengan bekerjasama dengan Amerika Syarikat
  • Namun Perisyitiharan Kemerdekaan Filipina oleh Anguinaldo tidak diiktiraf oleh Amerika Syarikat
  • Amerika Syarikat sebaliknya meletakkan Filipina di bawah penjajahan
  • Golongan nasionalis bertukar menggunakan saluran diplomasi melalui parti politik sederhana
  • Sergio Osmena, pemimpin Parti Nasionalis berjaya dilantik menganggotai Dewan Perhimpunan Filipina
  • Gerakan menuntut kemerdekaan ini diteruskan sehingga Perang Dunia Kedua

Nasionalisme di Burma (Myanmar)

• Menentang imperialisme dan pengaruh British mengancam agama Buddha
• Persatuan Belia Buddha
  • Ditubuhkan ntuk mengekalkan tradisi Buddha, pendidikan dan kebudayaan Burma
  • Isu kasut digunakan
  • Diambil alih oleh U Ba Pe dan ditukar nama kepada Majlis Persatuan Am Kesatuan Burma
  • Isu bangsa Burma mula diperjuangkan
• Revolusi Pelajar menuntut penubuhan universiti
• Golongan sami Buddha menubuhkan Majlis Am Sangha Samagyi
  • Mencetuskan Pemberontakan Saya San (diketuai oleh Saya San)
  • Disokong golongan petani yang terbeban dengan cukai
• Selepas pengenalan Perlembagaan Burma 1935:
  • Perlembagaan tersebut memisahkan Burma dengan India
  • Mulanya perjuangan berkerajaan sendiri
  • Golongan Thakin menubuhkan Parti Do Bama Asiayone (Kami Orang Burma
    • – Pemimpin menggelar diri sebagai “Thaikin” yang bermaksud tuan
    • – Menegaskan orang Burma mesti bertuankan orang Burma
    • – Pemimpin: Aung San, Kyaw Nein dan U Nu
  • Dr. Ba Maw memenangi pilihan raya dan dilantik sebagai Perdana Menteri pertama

Nasionalisme di Vietnam

• Gerakan nasionalisme oleh golongan Mandarin:
  • Memperjuangkan pemulihan sistem pemerintahan beraja
• Kemunculan golongan intelektual:
  • Kesedaran politik dan gerakan anti-Perancis ditingkatkan
  • Akhbar Tribune Indige dan Cloche Felee diterbitkan
    • – Mengkritik penindasan Perancis dan menuntut hak rakyat Vietnam
• Selepas Perang Dunia Kedua:
  • Bercorak revolusi dan mempunyai dua aliran iaitu nasionalisme dan komunisme
  • Parti nasionalisme: Viet Nam Quoc Dang Dang (VNQDD) pimpinan Nguyen Thai Hoc
  • Parti komunisme: Parti Komunis Vietnam (PKV) pimpinan Ho Chi Minh
  • VNQDD melancarkan pemberontakan untuk mengusir Perancis
    • – Perancis menangkap pemimpin VNQDD dan menghukum bunuh Nguyen Thai Hoc
  • Gerakan revolusi diteruskan oleh Ho Chi Minh
  • Ho Chi Minh berjaya mengisyitiharkan kemerdekaan Republik Demokratik Vietnam di Vietnam Utara
  • Vietnam Selatan berada di bawah pengaruh Perancis dan Amerika Syarikat
  • Gerakan nasionalisme diteruskan sehingga Republik Vietnam terbentuk

Nasionalisme di Indonesia

• Awal:
  • Berkisarkan isu pendidikan untuk megubah nasib rakyat
  • Raden Adjeng Kartini
    • – Memperjuangkan pendidikan kaum wanita
    • – Karyanya Hilang Gelap Terbitlah Terang mendedahkan dasar diskriminasi Belanda yang memundurkan bangsa Indonesia
• Kemunculan pertubuhan yang lebih tersusun:
  • Muhammadiyah
    • – Mempertahankan Islam daripada ancaman sekularisme Barat
  • Sarekat Islam (SI), Partai Komunis Indonesia (PKI) dan Partai Nasionalis Indonesia (PNI)
    • – Memperjuangkan kemerdekaan
    • – PNI menjadi berpengaruh di bawah pimpinan Soekarno
  • Kongres Pemuda Indonesia
    • – Melahirkan ikrar “Sumpah Pemuda“
  • Permuafakatan Perhimpunan Politik Kebangsaan Indonesia (PPPKI)
    • – Dibentuk Soekarno
    • – Merupakan gabungan organisasi Indonesia yang memperjuangkan kemerdekaan

Nasionalisme di Thailand

• Thailand tidak dijajah oleh negara Barat
• Nasionalisme bertujuan mempertahankan kedaulatan negara dan menuntut penglibatan rakyat
• Langkah pemodenan oleh Raja Mongkut:
  • Membina hubungan baik dengan kuasa Barat
  • Melaksanakan birokrasi Barat
  • Penasihat Barat dibawa masuk untuk melatih pegawai tempatan
  • Pemodenan diteruskan oleh Raja Chulalongkorn
• Rakyat mementang Raja Vajiravudh:
  • Disebabkan oleh kelemahan pentadbiran Raja Vajiravudh dan penguasaan politik oleh kerabat raja
  • Nai Pridi Phanomyong dan Field Marshall Phibulsongkram menubuhkan Parti Rakyat dan melancarkan Revolusi Thai
  • Pemerintahan raja berperlembagaan diperkenalkan
  • Raja diletakkan pada kedudukan tertinggi tetapi tidak mencampuri pentadbiran kerajaan
• Rakyat menentang penguasaan ekonomi oleh kapitalis Barat dan orang Cina :
  • Perdana Menteri, Phibulsongkram meluluskan undang-undang
    • – Menyekat penguasaan ekonomi orang Cina
    • – Menggalakkan penglibatan peribumi dalam kegiatan ekonomi
• Dasar bekerjasama dengan Jepun menyebabkan Thailand tidak dijajah Jepun